Tijdens deze wandeling maak je kennis met vele aantrekkelijke aspecten van Utrecht: grachten en singels, kaden en werfkelders, kerken, hofjes en steegjes. Utrecht is ook een stad vol verhalen. Over het wittebroodskind, de draak en de steen aan de ketting. Een wandeling voor overdag (op een terras zitten) of voor ’s avonds (Trajectum Lumen).
De wandeling start op de Mariaplaats 28, staand met je rug naar de ingang van het Conservatorium. Ga rechtsaf en maak een rondje om dit gebouwencomplex. Je wandelt door de pandhof van de voormalige Mariakerk, een oase met kloostergang en tuin. Aan de voorzijde van het conservatorium steek je de weg over en je slaat linksaf Mariastraat in (maak je de wandeling ’s avonds, dan is de pandhof gesloten. Steek dan bij de start meteen over en loop linksaf Mariastraat in).
Sla op de T-splitsing linksaf, Steenweg, later Lange Elizabethstraat. Na Bakkerstraat ga je rechts de smalle Hamsteeg in. Aan het eind wandel je linksaf over Oudegracht. Sla de vierde straat naar links in, Jacobskerkhof. Loop aan het einde rechtsaf voor de Jacobikerk langs en volg direct rechtsaf, Waterstraat tot Oudegracht. Wandel linksaf langs de gracht. Ga rechtsaf over de eerste brug en direct linksaf nog een brug over. Volg Bemuurde Weerd Oostzijde tot de kruising met Adelaarstraat.
Il Mulino
Op de hoek van deze straat is het van eind februari tot half oktober heerlijk ijs eten en koffie drinken bij Il Mulino. Openingstijden: dagelijks 12 – 22 uur.
Steek over en vervolg je pad rechtdoor over Bemuurde Weerd Oostzijde tot net na de brug. Je slaat rechtsaf, Zwartewater, en je volgt deze smalle gracht tot het bruggetje na de sluis. Ga rechtsaf over de brug, loop rechtdoor het park in over het pad tussen de molen en het water.
Molens
Tot aan de fatale (zomer)tornado van 1674, telde de stad Utrecht alleen al tientallen molens. Door deze oerkrachten van Moeder Natuur en de arrogante houding van bestuurders, werd de ene na de andere afgebroken. De oorspronkelijke molen Rijn en Son werd in 1745 gebouwd op de stadswal, maar deze werd in 1912 afgebroken. Delen van deze molen werden een jaar later weer gebruikt om een nieuw exemplaar te bouwen in een destijds nog landelijke omgeving. De 32 meter hoge Rijn en Zon verrees aan de Adelaarstraat. Met zijn afmetingen behoort het markante bouwwerk tot de vijf hoogste molens in Nederland en is binnen de provincie Utrecht de hoogste. Tegenwoordig draait de molen nog regelmatig en maalt ze ook af en toe.
Steek Adelaarstraat over en loop rechtdoor over Gruttersdijk. Ga aan het einde rechtdoor, Hopakker, en rechtdoor de brug over.
Loop de tweede straat links in, Lange Lauwerstraat en volg deze tot het bordje ‘doodlopende weg’. Niet te missen is de 39 meter hoge watertoren, die dateert uit 1896 en begin vorige eeuw mede zorgde voor de druk op het waterleidingnet in de stad. Sla linksaf, steek Van Asch van Wijckskade over en wandel rechtsaf langs het water Begijnekade helemaal uit (waarbij je even de drukke Noorderstraat oversteekt). Terug op Van Asch van Wijckskade sla je linksaf en gaat na het water rechtsaf, Plompetorengracht. Volg deze tot het eind.
De Bakkerswinkel
Een leuke pauzeplek is De Bakkerswinkel. Hier wordt al sinds 1711 speculaas verkocht, aldus de tekening op de buitenmuur. Behalve brood en lekkernijen kopen, kun je er koffie drinken met wat lekkers erbij, lunchen en (high) tea-en.
Steek Wittevrouwenstraat over en vervolg je weg rechtdoor, Drift. Later wordt dit Keistraat. Ga linksaf, Achter Sint Pieter. Neem even een kijkje op het Pieterskerkhof, een intiem pleintje, en vervolg Achter Sint Pieter, later Pausdam.
Paushuize
Je passeert het monumentale Paushuize. Dit pand heeft zijn naam te danken aan de enige Nederlandse paus, Adrianus VI. Deze liet het huis vanaf 1517 bouwen. Adriaan was op dat moment verbonden aan het hof van Karel V in Spanje, maar hoopte ooit in Utrecht te gaan wonen. Hij werd echter in 1522 tot paus gekozen en stierf al een jaar later in Rome. Hij heeft dus nooit in zijn Paushuize gewoond.
Op de veelsprong sla je linksaf, Kromme Nieuwegracht. Kies de eerste straat rechts, Jeruzalemstraat, en ga aan het eind rechtsaf, Herenstraat. Wandel de eerste straat links in, Oude Kamp, en volg de tweede straat links, Brigittenstraat, tot het eind. Je komt uit op een groot veld, Lepelenburg.
Ga rechtsaf, Bruntenhof, langs het uit 1621 daterende hofje voor armlastige inwoners van de stad. Aan het eind sla je linksaf en je kiest rechtsaf het voetpad langs de singel. Ga op de splitsing rechtdoor, iets omhoog, neem het eerste pad rechtsaf en meteen linksaf, onderlangs Sterrenwacht Sonnenborgh.
Sonnenborgh
De hoogleraar Buys Ballot zorgde er medio 19e eeuw voor dat de Sterrenwacht naar de Sonnenborgh verhuisde. Na de chemie richtte hij zich vooral op meteorologie en in 1854 richtte hij op deze plaats het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instrituut (KNMI) op. Na het vertrek van het KNMI naar De Bilt in 1897, stond Sonnenborgh weer geheel in het teken van de sterrenwacht. Bekende wetenschappers die met de Sonnenborgh in sterrenkundig opzicht verbonden waren zijn Marcel Minnaert en Kees de Jager. Nu is er Sonnenborgh – museum & sterrenwacht gevestigd, een publiekssterrenwacht en een museum voor weerkunde, sterrenkunde en bastiongeschiedenis.
Volg het pad met een bocht naar links en ga aan het eind rechtsaf. Steek de straat over, ga over de brug en wandel rechtdoor Agnietenstraat in, later Nicolaaskerkhof. Je passeert het Centraal Museum en het Dick Brunahuis. Ga na het plein linksaf, Nicolaasdwarsstraat. Wandel de eerste straat rechts in, Doelenstraat.
Hofje
Op Doelenstraat 12 kun je een kijkje nemen bij het Hofje van het St. Nicolaasklooster.
Neem de eerste straat links, Schutterstraat. Aan het eind volg je rechtsaf Wijde Doelen tot het plein Ledig Erf met zijn gezellige terrassen.
Ga linksaf en volg voor de brug rechtsaf het voetpad langs de singel in, Sterrenburg. Volg dit met een bocht naar rechts. Na de voetgangersbrug aan je linkerhand verlaat je het pad naar rechts. Voor de bebouwing ga je linksaf Pelmolenweg in. Kies de eerste straat rechts, Boogstraat. Aan het eind ga je linksaf, Moutstraat, en op de T-splitsing rechtsaf, Lange Rozendaal. Steek de Vollersbrug over en wandel linksaf over Oudegracht.
Aan de ketting!
Op de eerste hoek ligt een zwerfkei aan de ketting. Volgens de overlevering werden de bewoners van de gracht ’s nachts uit de slaap gehouden door duivels die ruw met de steen aan het knikkeren waren. Ze haalden er een priester bij. Die verdreef de demonische krachten met succes en legde als kroon op het werk de kei aan de ketting.
Er is ook een meer prozaïsche versie: ooit was in het huis op de hoek een sigarenfabriek gevestigd. De eigenaar wilde zijn pand beschermen tegen haastige koetsiers, die de bocht te krap namen. Daarom legde hij op de hoek een zwerfkei neer. Aan de ketting! Blijkbaar geloofde de man in demonische krachten…
Kies na de zwerfkei de tweede straat rechts, Korte Smeestraat en later Zuilenstraat. Ga aan het einde linksaf, Nieuwegracht, en neem de eerste straat links, Catharijnesteeg. Aan het eind van de steeg passeer je museum Catharijne Convent. Steek Lange Nieuwstraat over, loop even naar rechts en ga linksaf Reguliersteeg in. Aan het eind steek je de Oudegracht over en je daalt direct rechts de trap af naar de werfkade. Volg deze tot de trap bij de volgende brug.
De dappere jongen en de draak
Kijk onderweg eens naar de consoles van de lantaarnpalen. Daarop zie je afbeeldingen van oude stadsverhalen. Tegenover huisnr. 211 (Het Spyegel) maakte ooit een draak de omgeving onveilig. Het dier veranderde iedereen die hem aankeek in steen. Niemand durfde zich nog op dit deel van de gracht te begeven. Een dappere jongen bedacht een oplossing. Hij liet zich geblinddoekt leiden naar de werfkelder waar de draak zich verschanst had. Toen de draak op hem afstormde hield de jongen een spiegel voor zich. De draak keek in de spiegel, kreeg zijn eigen tronie in het blikveld en raakte versteend. De jongen had de draak met zijn eigen wapen verslagen.
Klim de trap op, ga op Oudegracht even naar rechts en direct de brug over, loop rechtdoor, Hamburgerstraat. Op de kruising sla je linksaf en je volgt Korte Nieuwstraat tot Domplein.
Horecatip
In de voormalige Rechtbank kun je terecht voor ontbijt, koffie, lunch, diner en borrel. De brasserie heeft een van de mooiste terrassen van de stad: een rustig plein met de tafeltjes onder een grote boom.
Houd op Domplein rechts en ga door de monumentale poort, tussen het Academiegebouw en de Domkerk, de pandhof in.
Pandhof
Kijk na de poort even omhoog naar de aan elkaar geknoopte ornamenten. Over het touw doet een verhaal de ronde. Een van de bouwlieden kreeg een berisping omdat de arabesken in een boog niet goed aansloten. De man zei dat hij ze dan wel zou vastbinden. Dat deed hij en het touw zit er nog altijd. Het is namelijk van steen. De pandhof is een bijzondere plek om even te gaan zitten en uit te rusten. Door de kloostergang gingen vroeger de monniken van het naastgelegen klooster ter kerke. Ook de kruidentuin herinnert aan dit klooster. De pandhof is dé plek in de stad om te luisteren naar het carillon van de Dom. Het speelt vier keer per uur.
Verlaat de pandhof aan de overkant (de hof is ’s avonds gesloten. Wandel in dat geval rechts om de kerk heen tot je in Achter de Dom bij het poortje van de pandhof staat). Sla rechtsaf, Achter de Dom, en aan het eind ga je opnieuw rechtsaf, Trans. In Korte Nieuwstraat ga je even rechts en direct links, Wed. Na de bocht naar rechts heet de straat Donkere Gaard.
Het Wittebroodskind
Vroeger was hier een bakker gevestigd met de naam ‘Het Wittebroodskind’. Aan die naam zit een verhaal vast: bouwmeester Phebo uit Dokkum werkte in Utrecht aan de fundering van de Mariakerk (die op natte grond werd gebouwd).
Zijn methode was geheim en de opdrachtgever, bisschop Koenraad van Zwaben, wilde dat geheim graag weten. Dan kostte de bouw hem minder geld. Op een ochtend stuurde Phebo zijn zoontje naar de bakker om een luxe wittebrood te kopen. Met list en bedrog wist de bakker het kind het geheim te ontfutselen: leg de gezouten huiden van ossen op het water en stop daarmee de bron. Hij vertelde het aan de bisschop en die ontsloeg Phebo. Phebo ontstak in woede en sloeg met het wittebrood zijn zoontje dood.
Het kind kreeg de bijnaam ‘wittebroodskind’ en werd begraven in het koor van de Mariakerk. Wie zijn hoofd in een uitgehouwen kolom van de kerk stak kon, aldus de overlevering, het gehuil van het ongelukkige kind horen. Het verhaal is afgebeeld op de console van een lantaarnpaal langs Donkere Gaard. Om die te kunnen zien, moet je even naar de werfkade afdalen.
Wandel door de Donkere Gaard, die verderop Lichte Gaard heet. Ga linksaf de eerste brug over en schuin rechts Buurkerkhof in. Verlaat dit rustige kerkplein aan de overkant, 3e Buurkerksteeg. Loop aan het eind linksaf door Donkerstraat, later Kuipersteeg. Ga rechtsaf Boterstraat in. Je komt uit op Mariaplaats en ziet aan de overkant het conservatorium, eindpunt van deze wandeling.
Utrecht praktisch
Route-informatie
Lengte: 8 km
Startpunt: Utrechts Conservatorium, Mariaplaats 28 3511 LL Utrecht
Verhalen van Utrecht maakten wij voor De Mooiste Routes. De Mooiste Routes is een club met zo’n 160 enthousiaste routemakers en controleurs die met veel passie wandel-, fiets- en kanoroutes maken en onderhouden in Nederland. Een abonnement kost € 13,50. Daarmee heb je een jaar lang toegang tot ruim 1200 routes.
De beste reisgidsen
Wandelgids Cityhoppen in Nederland
Leuk boekje met 18 wandelroutes door Nederlandse steden, van Leeuwarden en Groningen tot Maastricht. De meeste provincies zijn vertegenwoordigd, behalve Flevoland en Zeeland. De wandelingen starten en eindigen bij het treinstation en hebben een lengte van 4-7 km. Auteur Bart van der Schagt focust meer op de gezelligheid van een stad dan de bezienswaardigheden. Dus veel fijne ‘winkelstraten en terraspleinen’, parken, musea en historische gebouwen meer in het voorbij gaan. In Utrecht start je langs de Catharijnesingel met de ‘zeven steegjes’ en een kerk waarin je kan wonen. Je passeert musea als het Nijntjemuseum en Catharijneconvent, maar daarna kan je lekker gaan winkelen en terrasjes pakken in de gezellige straatjes rond het Domplein en de Oude- en Nieuwegracht. Cityhoppen verschijnt in een kleine oplage en wordt geregeld geactualiseerd. 2020
Wandelen binnen de singels van Utrecht
Met een 2000 jaar oude historie en 1400 rijksmonumenten is Utrecht een van de meest monumentale steden van Nederland. Het gros daarvan ligt ‘binnen de singels’. Deze gids laat je in zes wandelingen kennis maken met de historische binnenstad van Utrecht en zijn monumenten. 2011
Rondje wandelen in Utrecht
Met dit boek ontdek je de mooiste bezienswaardigheden en landschappen van Utrecht te voet: de bossen, de heide, de landgoederen en de mooie plekjes in enkele steden. Daarnaast kom je meer te weten over de geschiedenis en de karakteristieke elementen van het landschap en de steden. Met heerlijke picknickrecepten die de trek stillen. 2018
De leukste hotels
Logeren in Utrecht
Het Mother Goose Hotel: in dit voormalig kraakpand op de Ganzenmarkt logeer je sfeervol in kamers met hoge ramen, uitnodigende bedden en een mix van oud en nieuw design. Ruwe bakstenen muren met sporen van krakers-graffiti combineren er fraai met industriële lampen, historische foto’s en beddengoed in ganzentinten als grijs, bruin, zwart en wit.
Op loopafstand van het centrum en naast het Centraal Station logeer je in het Inntel Hotels Utrecht Centre.
