HomeBestemmingenNederlandWandeling door 'Oranje' Leeuwarden

Wandeling door ‘Oranje’ Leeuwarden

Bewaren
Bewaard

Het Stadhouderlijk Hof, Princessehof en de Wilhelminaboom. Tussen 1584 en 1747 had Friesland een stadhouder uit het Huis van Nassau-Diez. Van deze tak stamt koning Willem-Alexander af. Tijdens een wandeling door ‘Oranje’ Leeuwarden passeer je de voetsporen van ons Koninklijk Huis.

De Nassaukamer in de Princessehof, Leeuwarden
De Nassaukamer in de Princessehof

De wandeling start op het Hofplein in het centrum van Leeuwarden. Je staat hier tegenover het Stadhouderlijk Hof. Het is nu een hotel, maar eind 16de eeuw vestigde zich hier Willem Lodewijk, de kersverse stadhouder van Friesland.

De residentie

Het Stadhouderlijk Hof van Leeuwarden is door de eeuwen heen geregeld verbouwd en uitgebreid. Het was tot 1971 eigendom van het Huis van Oranje-Nassau, eerst als permanente woning, later als tijdelijk verblijf. Nu is het Stadhouderlijk Hof een hotel. Het is ingericht in de barokke 18de-eeuwse stijl waarin stadhouder Willem IV) het liet verbouwen. Die stijl is nog goed te zien in de Stadhouderskamer (hotellounge) en de Gele Zaal. Pronkstuk van het gebouw is het naar de eerste Friese stadhouder vernoemde restaurant Us Heit. Onder toeziend oog van de stadhouders en hun echtgenotes, vereeuwigd op muurpanelen, wordt moeiteloos de sfeer van eeuwen her opgeroepen. De hotelkamers dragen de namen van vroegere bewoners en bewoonsters.

- Advertentie -

Oranje en Nassau: wie is wie?

Willem de Zwijger © Wikipedia

Het Huis van Oranje-Nassau begint bij Willem I (1533-1584), ook wel Willem de Zwijger genoemd.Hij is graaf van Nassau en erft in 1544 de titel Prins van Oranje van een neef die kinderloos is gestorven. Willem wordt later stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht, maar is vooral bekend als voorvechter van de godsdienstvrijheid in de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Ook zijn familie is actief in het bestuur van de Republiek: zijn neef (en schoonzoon) Willem Lodewijk van Nassau-Diez wordt in 1584 stadhouder van Friesland. In 1702 sterft Willem de Zwijgers kleinzoon Willem III kinderloos en gaat de titel Prins van Oranje over op Johan Willem Friso, op dat moment de Friese stadhouder en een nakomeling van Willem Lodewijk. Diens achterkleinzoon wordt in 1813 de eerste koning van Nederland: Willem I. De over-over-over-overgrootvader van Willem Alexander.

Us Heit

Voor de ingang van het Stadhouderlijk Hof staat het standbeeld van Willem Lodewijk, die de Friezen liefdevol Us Heit (onze vader) noemden.

Us Heit, Leeuwarden
‘Us Heit’ Willem Lodewijk

Even verderop staat op het plein de Wilhelminaboom. Deze linde, met bloemperk en sierhek, werd in 1898 geplant ter gelegenheid van de troonsbestijging van koningin Wilhelmina (1880-1962).

Wandel rechts van het Stadhouderlijk Hof de Beijerstraat in en sla in de Grote Kerkstraat linksaf. Even verderop vind je rechts het Princessehof.

Keramiek en aardappels

Het Princessehof was het stadspaleis van Maria Louise van Hessen-Kassel, weduwe van de eerste stadhouder Johan Willem Friso (1687-1711). Het is nu een modern keramiekmuseum. In de Nassau-kamer is de historische sfeer bewaard gebleven. De ruimte was de eetzaal van het paleis, met uitzicht op de tuin. Het vertrek is barok ingericht. De wanden zijn bedekt met kostbaar goudleerbehang. Ook het versierde stucplafond, de houten lambrisering en de gemarmerde schouw met vergulde spiegellijst zijn origineel. De tafel is gedekt met Fries zilver en Chinees porselein. In vitrinekasten is, zoals vroeger gebruikelijk, Chinees en Japans porselein uitgestald. Naar verluidt kreeg de prinses hier op een dag de eerste in Nederland geteelde aardappel geserveerd. Uit eigen tuin! Het gewas zou later een belangrijk Fries exportproduct worden, met namen als Bildtstar, Bintje en Friese Woudgeeltje.

Vervolg Grote Kerkstraat en sla rechtsaf op het Oldehoofsterkerkhof. Direct rechts vind je op de muur een geschilderde vorstelijke stamboom. Daarop is goed te zien dat vanaf eerste stadhouder Johan Willem Friso bijna alle huidige Europese vorstenhuizen familie van de Oranje-Nassaus zijn: Luxemburg, België, Liechtenstein, Monaco, Zweden, Spanje, Groot-Brittannië, Noorwegen en Denemarken.

Een tuin voor prinsen

Steek het Oldehoofsterkerkhof langs deze stamboom over en wandel schuin rechtdoor via de Kalvergloppe de Prinsentuin in.

Het 'Oranjepoortje' van de Grote of Jacobijnerkerk in Leeuwarden
Het ‘Oranjepoortje’ van de Grote of Jacobijnerkerk

De naam van dit stadspark verwijst naar de herkomst: een tuin voor prinsen. Het was echter geen ‘prins’ die de Prinsentuin liet aanleggen. Stadhouder Willem Frederik, die ‘slechts’ graaf was van Nassau-Diez, gaf in 1648 opdracht tot het aanleggen van een particuliere tuin aan de (toenmalige) stadsrand. Later werd de tuin uitgebreid tot park, met zomerhuis en oranjerie. Hier kon de stadhouderlijke familie op warme dagen in het groen verpozen. Toen door toedoen van de Fransen de stadhouderlijke macht was gebroken, werd de Prinsentuin in 1798 toegankelijk voor het publiek: ‘fatsoenlijke’ mensen. Koning Willem I kreeg later weliswaar zijn Friese bezittingen terug, maar deed in 1819 afstand van de Prinsentuin. Het werd een stadspark, met vijvers en schaduwrijke lanen.

Wandel rechtsaf een stuk door de tuin, waar je aan de vijver iets kunt drinken of eten in restaurant De Koperen Tuin. Sla bij het verlaten van de Prinsentuin linksaf, volg de Groeneweg en ga rechtsaf Bredeplaats in. Even verderop zie je links de Grote of Jacobijnerkerk.

De hoge Nassaus

Dit is de kerk van de Friese Nassaus. Ze gingen er binnen via hun eigen ‘Oranjepoortje’ en werden na hun dood in de stadhouderlijke grafkelder bijgezet. Het oudste deel dateert van het eind van de 13de eeuw en hoorde bij het Dominicanenklooster van Leeuwarden. Na de Reformatie werd de kerk vergroot en ingericht voor de protestantse eredienst. Binnen beeldt een gebrandschilderd raam de tragische dood af van stadhouder en prins van Oranje Johan Willem Friso (1687-1711). Hij verdronk tijdens een storm in het Hollands Diep. Een muurschildering herinnert aan het door de Fransen vernielde grafmonument voor de eerste Friese stadhouder Willem Lodewijk (1560-1620). Ook vind je er de replica van de houten graftombe van Anna van Oranje-Nassau (dochter van Willem de Zwijger en getrouwd met Willem Lodewijk). Deze vormt de toegang tot de grafkelder van de Nassaus. Achter de graftombe hangen de stadhouderlijke wapenborden.

En dan is er nog de Stadhouderskraak. Deze eigen kerkbank van de Nassaus was net iets hoger geplaatst dan de preekstoel van de dominee. Vervolg je wandeling over het Jacobijnerkerkhof, dat een bocht naar rechts maakt en de Grote Kerkstraat gaat heten. Op nummer 34 tref je het laatste Oranje voetspoor in de Waalse Kerk.

De Waalse kerk, Leeuwarden
Het orgel in de Waalse kerk

Deze voormalige kloosterkerk uit 1507 kreeg na de Reformatie een calvinistische bestemming en deed dienst als godshuis voor de Waalse gemeente. Deze gelovigen waren voor de inquisitie vanuit de Zuidelijke Nederlanden en Frankrijk naar het noorden gevlucht. Ze kwamen met zovelen dat ze eigen, Franstalige, gemeentes oprichtten. In 1737 schonk Anna van Hannover, echtgenote van stadhouder Willem Karel Hendrik Friso, de Waalse gemeente een orgel. Onder het orgel hangen de wapens van de prinses en haar man. Deze werd in 1747 als Willem IV de eerste erfstadhouder van de Republiek der Verenigde Provinciën.

De beste reisgidsen

Capitoolgids ‘In het voetspoor van de Oranjes’

Nog meer wandelen en reizen in het voetspoor van de Oranjes? Van de Dillenburg tot Waterloo. Van Paleis Noordeinde tot Hampton Court Palace. De Oranjes lieten overal hun sporen na. Deze reisgids voert je langs bijzondere ‘Oranje’ plekken in Nederland, België, Luxemburg, Duitsland en Engeland. Van Willem van Oranje tot Willem-Alexander en Máxima. Langs burchten en paleizen, hofleveranciers en koningswegen, kasteelparken en Franse tuinen. Kortom: reizen in een vorstelijk voetspoor.
Auteur: Tineke Zwijgers | Fotografie: Dorien Koppenberg
Uitgever: Unieboek | Het Spectrum 2013

De mooiste plekjes in Friesland

Ga je op pad in Friesland? Dan mag deze provinciegids ‘De mooiste plekjes in Friesland tijdens je bezoek niet ontbreken. Vrijetijdsexpert Marleen Brekelmans (bekend van Bijzonderplekje.nl) tipt je namelijk de écht verborgen pareltjes, waar niet iedereen komt en die je het liefst voor jezelf houdt. Kosmos Uitgevers, 2023

Cityhoppen in Nederland

Leuk boekje met 18 wandelroutes door Nederlandse steden, van Leeuwarden en Groningen tot Maastricht. De meeste provincies zijn vertegenwoordigd, behalve Flevoland en Zeeland. De wandelingen starten en eindigen bij het treinstation en hebben een lengte van 4-7 km. Auteur Bart van der Schagt focust meer op de gezelligheid van een stad dan de bezienswaardigheden. Dus veel fijne ‘winkelstraten en terraspleinen’, parken, musea en historische gebouwen meer in het voorbij gaan. In Leeuwarden ga je dus zeker door de Kleine Kerkstraat (2 keer ‘Leukste Winkelstraat van Nederland’) en langs de vele stadsgrachten. Maar cultuur opsnuiven is ook ingepland. Je passeert het historische Stadhouderlijk Hof, het keramiekmuseum in het Princessehof en moet zeker het Fries Museum niet overslaan. Cityhoppen verschijnt in een kleine oplage en wordt geregeld geactualiseerd.

111 Plekken in Friesland die je gezien moet hebben

Leuke en recente gids voor de reiziger die zich in Friesland beperkt tot de plekjes ‘die je gezien moet hebben’. De gids is alfabetisch opgebouwd, beslaat heel Friesland, inclusief de Friese Waddeneilanden, en concentreert zich op details. Dus niet heel Hindeloopen, maar dat ene stoffenatelier. In Stavoren draait het om de drukste brug en de groenste sluis. Leuke winkeltjes, restaurants, standbeelden, maar ook die spannende mummies in Wieuwerd, kleine natuurgebieden en de hoogste terp van Nederland. Verrassend, zelfs voor Friezen.

De leukste hotels

Logeren in Leeuwarden

Stadhouderlijk Hof, het historische paleis van de Friese Nassaus, is een comfortabel viersterrenhotel met enkele historische ruimtes en kamers die vernoemd zijn naar de leden van de Oranjefamilie. Met een uitgebreid ontbijt en het zeer aan te bevelen restaurant Us Heit. Vanaf € 80, logies voor 2 personen.
Niet koninklijk, maar beslist vorstelijk logeer je in Post-Plaza. Dit hotel is gevestigd in het voormalig hoofdpostkantoor van Leeuwarden. Vooral de kamers boven het restaurant zijn mooi in de monumentale stijl van die tijd ingericht en bieden daarnaast modern comfort. Het restaurant is een echte aanrader, ook als je hier niet slaapt! Vanaf € 95, logies voor 2 personen. Dichtbij het centrum en tegenover het station logeer je in het Oranje Hotel Leeuwarden.

- Advertentie -
- Advertentie -

Meest gelezen deze week

- Advertentie -

Nieuwste reportages

- Advertentie -

Nieuws

De 1e Wandelaar des Vaderlands

Koninklijke Wandelbond Nederland benoemt vanaf februari 2024 de allereerste Wandelaar des Vaderlands. Mediaverslaggever en wandelfanaat Lana Witte-de Wit draagt de komende twee jaar deze...
- Advertentie -