Rond het Binnenhof en in het Hofkwartier zijn vele gebouwen te vinden waar leden van het Huis Oranje-Nassau woonden of verbleven. Het zijn echte stadspaleisjes. Niet toegankelijk voor publiek, maar fraai om te zien. Ook zijn de Oranjes vereerd met vele standbeelden. Tijdens deze ‘Koninklijke wandeling’ passeer je enkele pareltjes uit de Oranje-historie.
De wandelroute gaat van start bij het toegangshek van Paleis Noordeinde, het werkpaleis van koning Willem Alexander.
Ga, staand met je rug naar het paleis, rechtsaf en loop linksaf Heulstraat uit tot het einde. Ga linksaf de Kneuterdijk op en volg deze met een bocht naar rechts. In de bocht zie je aan je linkerhand Paleis Kneuterdijk, een stadspaleis uit 1716 met een witgepleisterde voorgevel. De achtzijdige koepel werd in 1817 in opdracht van Willem II geplaatst. Nu is de Raad van State er gevestigd. Op Kneuterdijk 6 (even naar rechts als je uit de Heulstraat komt) woonde prins Alexander (1851-1884), de jonggestorven derde zoon van koning Willem III. Wandel na Paleis Kneuterdijk rechtdoor het Lange Voorhout op. Loop deze laan helemaal uit.
Paleis Noordeinde
Paleis Noordeinde dateert van 1533 en kwam in 1609 in bezit van stadhouder Frederik Hendrik, de jongste zoon van Willem van Oranje. Deze liet het verbouwen tot het huidige paleis met twee zijvleugels. Sinds het aantreden van koning Willem I in 1813 staat het ter beschikking van de regerend vorst. Tegenover het paleis staan het standbeeld van Willem van Oranje (1533-1584) te paard en het Wilhelmina-monument. Daarachter kun je een kijkje nemen in de tuin van Paleis Kneuterdijk, met de Gotische Zaal van koning Willem II.
Lange Voorhout
De mooiste en voornaamste laan van Den Haag dankt zijn vier rijen lindebomen aan Keizer Karel V, die Den Haag in 1536 bezocht. Een woning aan het Voorhout was en is gewild, al zijn er vandaag de dag vooral bedrijven en instellingen gevestigd. De Kloosterkerk op nr 2 draagt de bijnaam Prinsenkerk. Oranjes, van stadhouder Maurits tot koningin Beatrix, woonden/wonen er de dienst bij, Frederik Hendrik trouwde er in 1625 met Amalia van Solms en er vinden nog altijd koninklijke dopen plaats. Op nr 34 woonde Willem I tussen 1813 en 1817, nr 13 was het Haags verblijf van prinses Sophie, de dochter van koning Willem II (1824-1897), en nr 74 (nu museum Escher in het Paleis) was eigendom van prins Hendrik (1820-1879), zoon van Willem II en stadhouder van Luxemburg. Aan het einde links vind je Hotel Des Indes, een voormalig stadspaleis uit de 19de eeuw.
Sla na Hotel Des Indes linksaf, Vos in Tuinstraat, en wandel de 2e straat rechts in, Maliestraat. Steek het water over en volg linksaf Nieuwe Uitleg met een bocht naar rechts. Je komt uit op de Prinsessegracht, gaat 2 keer links en langs het water terug, Houtweg. Einde rechts, Dennenweg. Je komt uit op de Mauritskade, die je linksaf volgt tot de 1e brug. Steek hier het water over en wandel Nassaulaan in. Op nr 12 vind je het Willemshof, een gebouw met een neogotische gevel. Dit is de voormalige manege van Willem II. Van hieruit reed de koning paard in het aangrenzende Willemspark. De stallen werden in 1863 in gebruik genomen als kerk, waar onder meer Wilhelmina en Juliana gedoopt zijn.
Willem I
Ga na het Willemshof linksaf en volg de Sophialaan tot Plein 1813. Midden op dit plein staat het gedenkteken uit 1863, dat herinnert aan 50 jaar onafhankelijkheid van Nederland. Met beelden van de aankomst van Willem I in Scheveningen (op 30 november 1813), van soeverein vorst Willem I die trouw zweert aan de grondwet, en met de wapens van Oranje en de toenmalige negen provincies.
Vervolg Sophialaan tot het eind en wandel linksaf de Zeestraat in. Op nr 65 passeer je Panorama Mesdag. Altijd de moeite waard! Op het 14 m hoge doek, met een omtrek van 120 m, is het strand van Scheveningen anno 1881 te zien. Een bijzondere plek is ingeruimd voor Paviljoen Von Wied.
Paviljoen Von Wied
Koning Willem I liet het paviljoen in 1827 bouwen voor zijn vrouw Wilhelmina van Pruisen. Zij had een broze gezondheid, leed aan slapeloosheid en zeelucht deed haar goed. Ze ging er geregeld tekenen en schilderen. Nu is in het gebouw onder meer museum Beelden aan Zee gevestigd.
Steek aan het eind van de Zeestraat het water over en ga rechtsaf Hogewal op.
De Koninklijke stallen
Op nr 17 vind je de Koninklijke Stallen. In dit carrévormig complex uit 1876-1880 wordt het vervoer van het staatshoofd en andere leden van het Koninklijk Huis geregeld. Er staan ruim 50 rijtuigen, waaronder de Gouden Koets, en er worden koetspaarden en rijpaarden verzorgd.
Wandel na het stallencomplex linksaf de Prinsessewal op. Je passeert de tuin van Paleis Noordeinde. Frederik Hendrik liet hier een tuin aanleggen voor zijn moeder Louise de Coligny, die in het paleis woonde. De huidige tuin dateert van 1649 en is open voor publiek. Hier bevindt zich ook het Koninklijk Huisarchief.
Volg aan het eind rechtdoor de Prinsestraat en ga linksaf de Molenstraat in. Deze komt uit op Noordeinde, waar je even linksaf weer terug bent bij het paleis.
De Residentie
Den Haag is de residentie, maar niet de hoofdstad van Nederland; dat is Amsterdam. Deze tweedeling is niet uniek, wel uitzonderlijk. Den Haag was vroeger een onaanzienlijk dorp, zonder stadsrechten en zonder vesting. Het dorp vormde voor de andere steden in Holland geen bedreiging en was daarom heel geschikt als neutrale zetel van het landsbestuur. Overigens wordt het staatshoofd in principe ingehuldigd in Amsterdam; dat gebeurt in de Nieuwe Kerk, naast het Koninklijk Paleis op de Dam.
Den Haag praktisch
Route-informatie
Vertrek- en eindpunt: Paleis Noordeinde, hoek Paleisstraat-Noordeinde.
Lengte: circa 3 km
Hoe kom je er: Tram 16, 17, halte Buitenhof (3 minuten lopen).
Duur wandeling: 40 minuten, maar trek 2 uur uit om rustig rond te kijken en onderweg iets te drinken.
Horeca: In Hotel Des Indes (Lange Voorhout 54-56) kun je elke middag terecht voor een High Tea (wel reserveren). In Bodega de Posthoorn (Lange Voorhout 39a) is de sfeer informeler.
Capitoolgids ‘In het voetspoor van de Oranjes’
Nog meer wandelen en reizen in het voetspoor van de Oranjes? Van de Dillenburg tot Waterloo. Van Paleis Noordeinde tot Hampton Court Palace. De Oranjes lieten overal hun sporen na. Deze reisgids voert je langs bijzondere ‘Oranje’ plekken in Nederland, België, Luxemburg, Duitsland en Engeland. Van Willem van Oranje tot Willem-Alexander en Máxima. Langs burchten en paleizen, hofleveranciers en koningswegen, kasteelparken en Franse tuinen. Kortom: reizen in een vorstelijk voetspoor.
Auteur: Tineke Zwijgers | Fotografie: Dorien Koppenberg
Uitgever: Unieboek | Het Spectrum 2013
De leukste hotels
Logeren in Den Haag
Het is vorstelijk logeren in het Parkhotel. Dit hotel grenst aan de tuin van Paleis Noordeinde en biedt ingetogen luxe in een fraai Art Deco-pand. Ook ‘royaal’, maar wat kleinschaliger is het verblijf in het naastgelegen boutiquehotel Paleishotel. De bedden worden er geroemd.
Een stuk betaalbaarder, en nog altijd op loopafstand van het centrum, zijn de kamers van Bergers B&B. En het ontbijt is inbegrepen bij de prijs. Ook wat verder weg (1 tramrit), maar dan met fantastisch uitzicht op zee, slaap je in Scheveningen. Bijvoorbeeld in het charmante Boulevard Hotel, gelegen direct aan zee en aan een rustig deel van de boulevard.
