HomeBestemmingenNederlandWandelen in Leeuwarden: het water is overal

Wandelen in Leeuwarden: het water is overal

Bewaren
Bewaard

Ooit lag Leeuwarden aan zee en keerde de Wirdumerdijk de golven. Anno nu is de zee ver weg, maar herinnert veel in de Friese hoofdstad nog aan dat waterrijke verleden. Ga mee wandelen in Leeuwarden en ontdek de mooiste (waterrijke) plekjes van de stad.

Oldehove toren, Leeuwarden
De Scheve Oldehove staat bijna 2 meter uit het lood

De wandeling start hartje centrum, op de hoek van de Wirdumerdijk en het Naauw. Rond het jaar 1200 keek je hier uit over zee. Op deze plek, in een inham van de Middelzee, mondden de rivieren Ee en Vliet uit in zee en bevond zich een nederzetting op drie terpen. De ‘luwe wadden’ boden er beschutting tegen het vaak onstuimige zeewater en gaven de nederzetting haar eerste naam: ‘Liwwadden’. Deze naam werd in de loop der tijd wel op zo’n tweehonderd manieren geschreven, maar nu alleen nog als Leeuwarden en (in het Fries) Ljouwert.

Dwingers en diamanten

Volg de Wirdumerdijk in zuidelijke richting en sla voor de brug over de Zuider stadsgracht rechtsaf, Willemskade. Na de volgende brug loop je langs de Museumhaven, waar oude vrachtschepen liggen aangemeerd. Volg het pad met de bocht naar rechts (Westerkade) en houd na Schouwburg de Harmonie links aan, Westerplantage. Je passeert een parkje aan je linkerhand. Dit is aangelegd in wat ooit een ‘dwinger’ was, de Fries-Groningse benaming voor een bolwerk. Dwingers vormden vroeger de verdedigingswerken van Leeuwarden en gaven de stad haar karakteristieke diamantvorm.

- Advertentie -

Pisa?

De Westerplantage voert na de rotonde langs het Oldehoofsterkerkhof, waar je de Friese versie van de Toren van Pisa ziet staan. Eigenlijk zou hier vanaf 1529 een basiliek verrijzen, ter ere van Sint Vitus. Maar de bouwmeester had buiten de zachte kleigrond gerekend (dit is een van de drie terpen waarop Leeuwarden is gebouwd). Dus toen de toren tien meter hoog was, zakte hij al in zuidwestelijke richting. Een volgende bouwmeester probeerde de toren weer recht te trekken, maar mocht zijn werk niet afmaken. De Reformatie kwam naar Nederland en er was geen geld meer voor een rooms-katholieke kerk. Je kan de 40 meter hoge toren beklimmen en kijkt na 183 treden door een soms heel nauw trappenhuis weids uit over de stad. De toren staat overigens nog altijd 1.68 meter uit het lood.

Lusthof van de Nassaus

De Prinsentuin, Leeuwarden
De Prinsentuin, Verzetsmonument “Wol forbûke net forslein 1940 – 1945”

De Westerplantage komt uit op de Prinsentuin, in 1648 aangelegd door stadhouder Willem Frederik van Nassau. Na de Franse Revolutie mocht ook het volk hier flaneren. Volg hier het water van de Noorder Stadsgracht en je passeert opnieuw twee dwingers. Liefhebbers van schrijver Simon Vestdijk zullen het park herkennen als locatie van diens boek De koperen tuin. Zegt dat je niets, dan weet je in elk geval waar restaurant De Koperen Tuin zijn naam vandaan heeft. Het is een leuke plek voor een koffie- of lunchstop, met een fijn terras aan de vijver.

Op safari

Verlaat de Prinsentuin na het ronden van de tweede dwinger (voorbij het restaurant) en wandel Schoenmakersperk in. Je passeert Natuurmuseum Fryslân, waar je onder meer op OnderWaterSafari kan gaan (vanaf juni 2018). Dit is een educatief tochtje, waarbij je onder de waterspiegel duikt en toch droge voeten houdt. Je maakt een reis van het zoete water van sloot en plas naar het zoute water van de Waddenzee. Onderweg speur je naar de Big Five van de onderwaterwereld van Nederland: bever, otter, meerval, zeehond en bruinvis. Niet alleen leuk voor kinderen!

Zilte zaligheid

Ga aan het eind van Schoenmakersperk schuin rechtdoor: Pijlsteeg, later Beijerstraat en dan Sint Jacobsstraat. Hier kun je op nummer 31 terecht voor enkele bijzondere Friese lekkernijen. Bakker uw Slager (what’s in a name!) maakt super lekkere zilte zeeworst. Vergelijkbaar met de bekende Friese specialiteit droge worst, maar dan gemaakt met vis. Koop er een fles witte Frysling bij, van het gelijknamige wijngoed in nabijgelegen Twijzel.

Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad 2018

Niet alleen hoofdstad Leeuwarden, maar de hele provincie Fryslân was in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa. Water speelde een belangrijke rol in de activiteiten. Van elf kunstwerken als fontein in de steden tot de Tallship-races in Harlingen in augustus. De nieuwe film WAD van Ruben Smit (De Nieuwe Wildernis) ging in première en een waterrijke beleefroute door de provincie bracht je langs onder andere ’s wereld grootste stoomgemaal in Lemmer, het Woudagemaal. Een aanrader net buiten Leeuwarden is de door water omringde Dekema State, waar detectiveschrijver Havank ooit verliefd werd op een geest. De meeste bestemmingen kun je nog steeds bezoeken.

Dubbelspionne Mata Hari

Wandel even terug en sla rechtsaf op het Gouverneursplein, later de Eewal. Hier stroomde ooit de rivier Ee, om iets verder naar het westen in de Middelzee uit te monden. Ga de tweede straat rechts in, Minnemastraat. Loop op de kruising met de Voorstreek even rechtsaf.

Muurschildering van Mata Hari, Leeuwarden
Muurschildering van Mata Hari

Vlak voor het water staat het beeld van Mata Hari, de wereldberoemde danseres en (vermeend) dubbelspionne die in 1917 stierf voor een Frans vuurpeloton. Zij werd in 1876 als Maria Geertruida Zelle geboren in Leeuwarden. Het beeld staat tegenover haar geboortehuis (Kelders 33). Dit is tevens de enige plek waar je via een trap kunt afdalen tot waterniveau en een stukje wandelen langs de oude bierkelders.

Adellijke privileges

De Centraal Apotheek, Leeuwarden
De Centraal Apotheek

Ga terug en vervolg je wandeling over de Voorstreek. Sla de tweede straat links in, Sacramentsstraat, maar kijk eerst even naar de Centraal Apotheek (schuin rechts aan de overkant). Die huist in een schitterend Jugendstil gebouw uit 1905. De Sacramentsstraat komt uit op het pleintje ‘Bij de Put’. Het is vernoemd naar de waterput die hier rond 1500 een belangrijke watervoorziening was voor de inwoners van de stad. Het pleintje grenst aan het Jacobijnerkerkhof, met de Grote of Jacobijnerkerk. Dit is een van de vele plekken in Leeuwarden die verbonden zijn met de Friese stadhouders, de directe voorouders van het Nederlands Koningshuis. Je passeert er hun eigen ingang, het Oranjepoortje dat is opgetuigd met een oranjeboompje.

Kuise weduwen

Tegenover de kerk kan je een kijkje nemen in het laatste 17de-eeuwse hofje van Friesland, het Boshuizengasthuis. Ene Anna van Eysinga stichtte het in 1652 om er armlastige weduwen op te vangen. “Het geen hier staet, uijt nijt oft haet doch niet beschout. Tot armoedts hulp en weduws troost is het geboudt,” zo kan je nog lezen boven de poort. De kuisheid van de bewoonsters werd goed bewaakt: bezoek was welkom, maar mocht niet blijven logeren. Op de binnenplaats staat een fraaie 19de-eeuwse houten waterpomp.

In het gevang

Café de Bak, Leeuwarden
Café de Bak

Volg de Bredeplaats tussen kerk en hofje, sla rechtsaf op de Groeneweg, bij de rotonde rechts, Noorderweg, en nogmaals rechts bij de volgende rotonde, Hoeksterpad. Voor de brug sla je rechtsaf en volg je de Voorstreek tot je de Centraal Apotheek passeert. Ga hier links, Tuinen, en aan het eind rechtsaf langs de Ooster Stadsgracht (Oosterkade). Als je aan het einde van de kade de bocht naar rechts volgt over de Keizersgracht, zie je links de Blokhuispoort. Deze voormalige gevangenis was in 1944 het decor van een spectaculaire overval en de ontsnapping van 51 verzetslieden. Nu is het een cultureel centrum, waar je hippe winkeltjes en bedrijven treft, exposities bekijkt en geniet van een ‘bakhap’ in café de Bak. Ook kun je er logeren in een voormalige gevangeniscel.

Natuurreservaat

Wandel na je ‘detentie’ tegenover de ingang van de Blokhuispoort de Blokhuissteeg in. Aan het eind volg je rechtsaf Weaze, langs het water. Sla linksaf op de tweede brug (De Brol) en wandel rechtdoor over het Naauw tot je terug bent bij de Wirdumerdijk. De kademuren van het Naauw dateren van de 18de eeuw en bieden een onverwacht stukje natuur in de stad. Er groeien zeldzame plantensoorten als het muurleeuwenbekje, de steenbreek- en schubvaren. In de kademuur vlak voor de Brol is een steen ingemetseld met een klok. Het water was hier voor schippers te ‘naauw’ om elkaar te kunnen passeren. Wie met zijn pikhaak als eerste de steen aanraakte, mocht voorrang nemen.

De beste reisgidsen

De mooiste plekjes in Friesland

Ga je op pad in Friesland? Dan mag deze provinciegids ‘De mooiste plekjes in Friesland tijdens je bezoek niet ontbreken. Vrijetijdsexpert Marleen Brekelmans (bekend van Bijzonderplekje.nl) tipt je namelijk de écht verborgen pareltjes, waar niet iedereen komt en die je het liefst voor jezelf houdt. Kosmos Uitgevers, 2023

Cityhoppen in Nederland

Leuk boekje met 18 wandelroutes door Nederlandse steden, van Leeuwarden en Groningen tot Maastricht. De meeste provincies zijn vertegenwoordigd, behalve Flevoland en Zeeland. De wandelingen starten en eindigen bij het treinstation en hebben een lengte van 4-7 km. Auteur Bart van der Schagt focust meer op de gezelligheid van een stad dan de bezienswaardigheden. Dus veel fijne ‘winkelstraten en terraspleinen’, parken, musea en historische gebouwen meer in het voorbij gaan. In Leeuwarden ga je dus zeker door de Kleine Kerkstraat (2 keer ‘Leukste Winkelstraat van Nederland’) en langs de vele stadsgrachten. Maar cultuur opsnuiven is ook ingepland. Je passeert het historische Stadhouderlijk Hof, het keramiekmuseum in het Princessehof en moet zeker het Fries Museum niet overslaan. Cityhoppen verschijnt in een kleine oplage en wordt geregeld geactualiseerd.

111 Plekken in Friesland die je gezien moet hebben

Leuke en recente gids voor de reiziger die zich in Friesland beperkt tot de plekjes ‘die je gezien moet hebben’. De gids is alfabetisch opgebouwd, beslaat heel Friesland, inclusief de Friese Waddeneilanden, en concentreert zich op details. Dus niet heel Hindeloopen, maar dat ene stoffenatelier. In Stavoren draait het om de drukste brug en de groenste sluis. Leuke winkeltjes, restaurants, standbeelden, maar ook die spannende mummies in Wieuwerd, kleine natuurgebieden en de hoogste terp van Nederland. Verrassend, zelfs voor Friezen.

De leukste hotels

Logeren in Leeuwarden

Post-Plaza is gevestigd in het voormalig hoofdpostkantoor van Leeuwarden. Vooral de kamers boven het restaurant zijn mooi in de monumentale stijl van die tijd ingericht, maar bieden modern comfort. Het restaurant is een echte aanrader, ook als je hier niet slaapt!

Ook in stijl, maar met minder comfort, slaap je in het Alibi Hostel. De kamers zijn voormalige gevangeniscellen van de Blokhuispoort en je kan op kosten besparen door een cel te kiezen met gedeelde badkamer. Een bijzondere ervaring gegarandeerd!

- Advertentie -
- Advertentie -

Meest gelezen deze week

- Advertentie -

Nieuwste reportages

- Advertentie -

Nieuws

De 1e Wandelaar des Vaderlands

Koninklijke Wandelbond Nederland benoemt vanaf februari 2024 de allereerste Wandelaar des Vaderlands. Mediaverslaggever en wandelfanaat Lana Witte-de Wit draagt de komende twee jaar deze...
- Advertentie -